Sớm đổi mới công nghệ chế biến và bảo quản thủy sản

Tình trạng tôm, cá chết hàng loạt trên sông Rạng, sông Chà Và (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) thời gian qua, ngoài nguyên nhân do mật độ nuôi trồng quá cao còn có nguyên nhân là nguồn nước bị ô nhiễm nặng nề do các cơ sở chế biến thủy hải sản trong khu vực gây ra. Khảo sát thực tế cho thấy, hầu hết các cơ sở này đều đang sử dụng những công nghệ chế biến lạc lậu, hệ thống xử lý nước thải không đạt yêu cầu.

Kết quả quan trắc nguồn nước tại khu vực này mới đây cho thấy, hàm lượng ô-xy hòa tan thấp hơn nhiều lần giá trị quy chuẩn, một số nguồn nước ở vị trí quan trắc không có ô-xy hòa tan, đồng thời hàm lượng ni-tơ a-mô-ni vượt hàng chục lần cho phép. Đây chỉ là một trong những hệ lụy mà Bà Rịa - Vũng Tàu đang phải khẩn trương xử lý nhằm cơ cấu lại ngành thủy sản vốn được xem là mũi nhọn này.

Theo thống kê của Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, từ năm 2010 đến nay, tổng sản lượng khai thác hải sản của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu luôn tăng đều hằng năm với mức bình quân gần 3,5%, chiếm khoảng 39% sản lượng vùng Đông Nam Bộ và gần 11,3% sản lượng khai thác của cả nước, với khoảng 327 nghìn tấn, giá trị sản xuất thủy sản ước đạt 70 nghìn tỷ đồng.

Tuy nhiên, trong tổng số 400 cơ sở sản xuất, kinh doanh thủy sản trên địa bàn tỉnh, đến thời điểm hiện nay, chỉ có 36 nhà máy chế biến đủ điều kiện xuất khẩu. Nhiều cơ sở sản xuất vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu để hấp, luộc, sấy thủy sản, vừa ảnh hưởng đến chất lượng vừa gây ô nhiễm môi trường.

Các tàu khai thác, thu mua thủy sản hiện vẫn sử dụng các phương pháp bảo quản truyền thống, như: ướp đá, ướp muối, phơi khô..., nên tổn thất sau thu hoạch cao, khoảng từ 15 đến 25%. Mức độ cơ giới hóa chưa vượt quá 50%, với nhiều khâu lao động thủ công. Ngoài ra, một số cơ sở sản xuất nhỏ lẻ vẫn còn sử dụng nguyên liệu truyền thống, như: than củi, than đá, than tổ ông, dầu... để chế biến và bảo quản thủy hải sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của người dân chung quanh.

Mới đây, tại Hội thảo “Các giải pháp ứng dụng công nghệ trong bảo quản, chế biến thủy sản” do Sở Khoa học - Công nghệ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tổ chức, hầu hết các chuyên gia, nhà khoa học đến từ các cơ sở nghiên cứu uy tín trong nước, như: Đại học Nha Trang, Đại học Công nghệ thực phẩm TP Hồ Chí Minh, Viện Kinh tế và quy hoạch thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn)... đều cho rằng, trong bối cảnh nuôi trồng thủy sản, khai thác thủy hải sản xa bờ gặp nhiều khó khăn như hiện nay, với sản lượng khai thác ngày càng giảm, ô nhiễm môi trường tại các vùng nuôi trồng tăng, thì việc đổi mới công nghệ bảo quản và chế biến thủy hải sản có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển của ngành kinh tế này.

Đặc biệt, các công nghệ về sản xuất collagen, gelatine từ nguyên liệu còn lại của thủy sản, như: xương, da, vây, vảy cá; công nghệ thu hồi protein từ nước rửa trong quá trình sản xuất surimi, chả cá; công nghệ bào chế dịch đạm thủy phân từ cá tạp; công nghệ sấy lạnh, sấy chân không trong bảo quản thủy sản... đã nhận được sự quan tâm rất lớn của các doanh nghiệp và bà con ngư dân.

Tuy nhiên, việc ứng dụng các công nghệ mới này vào sản xuất không dễ dàng bởi chi phí đầu tư khá lớn, rất cần sự hỗ trợ của các cơ quan nhà nước. Đây không chỉ là những khó khăn của riêng các doanh nghiệp, ngư dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu mà là khó khăn chung của hầu hết các doanh nghiệp chế biến thủy hải sản và ngư dân cả nước.